Veelgestelde vragen

Vragen over paralleltoetsen als instrument voor interne kwaliteitszorg

Vragen over paralleltoetsen in de praktijk

Andere vragen

 

 

Vragen over paralleltoetsen als instrument voor interne kwaliteitszorg

 

Welke feedback krijg ik als ik paralleltoetsen afneem?

U ontvangt uw feedback in het najaar. U ontvangt een algemeen schoolfeedbackrapport en een bundel met de individuele leerlingresultaten. 

In het algemene schoolfeedbackrapport wordt voor elke afgenomen paralleltoets beschreven:

  • hoeveel procent van de deelnemende leerlingen de getoetste eindtermen behalen, en hoe dit resultaat zich verhoudt tot de resultaten van de scholen uit de peilingssteekproef;
  • hoe de school presteert in vergelijking met het Vlaams gemiddelde;
  • hoe de school presteert in vergelijking met wat verwacht kan worden van een school met een vergelijkbare leerlingenpopulatie.

In dit feedbackrapport worden uitspraken gedaan op schoolniveau.

  • Een basisschool krijgt daarnaast ook nog feedback op het niveau van de vestigingsplaats wanneer de toets werd afgenomen in meerdere vestigingsplaatsen.
  • Voor elk feedbackniveau (school, en desgevallend vestigingsplaats) geldt dat er voor minstens vijf leerlingen volledige gegevens beschikbaar moeten zijn om betrouwbare resultaten te kunnen berekenen.

In de bundel met individuele leerlingresultaten wordt een overzicht gegeven van de vaardigheidsscores die de deelnemende leerlingen behaalden. 

Enkele voorbeeldrapporten en -bundels kunt u hier bekijken.

 

Hoe ga ik aan de slag met (feedback op) paralleltoetsen?

Paralleltoetsen kunnen niet gebruikt worden om een individuele leerling te beoordelen, bijvoorbeeld ter vervanging van een examen of als basis voor het toekennen van een getuigschrift of diploma. De resultaten op paralleltoetsen geven een zicht op de mate waarin een school erin slaagt om bepaalde eindtermen te realiseren met de leerlingen. Dit is belangrijke informatie voor de zelfevaluatie van uw school.

De paralleltoetsen zijn complementair aan de andere evaluatievormen die scholen hanteren en kunnen deze zeker niet vervangen. Informatie verzamelen over de eigen kwaliteit doet men immers het beste op diverse manieren, met diverse instrumenten en bij diverse betrokkenen. Toetsen afnemen die peilen naar het realiseren van een beperkte set van eindtermen is belangrijk, maar het resultaat blijft steeds een stukje van de puzzel en is een momentopname in een proces van kwaliteitszorg.

Uiteraard kan de feedback op paralleltoetsen een uitgangspunt zijn voor verbeteracties of nieuwe afspraken in uw school. De pedagogische begeleidingsdiensten kunnen scholen ondersteunen die hulp wensen bij het gebruiken van de feedbackrapporten en/of bij het opstarten van verbeteracties. Het onderzoeksteam zelf kan u indien gewenst wel meer toelichting geven bij de inhoud van het feedbackrapport, maar met de interpretatie ervan in de context van uw school kunnen zij u niet helpen.

Het Steunpunt Toetsontwikkeling en Peilingen ontwikkelde in samenwerking met de pedagogische begeleidingsdiensten wel een stappenplan om aan de slag te gaan met schoolfeedback van paralleltoetsen in de eigen school. Onder Werkwijze vindt u meer informatie. 

 

Kan ik met paralleltoetsen ook de evolutie van mijn school in kaart brengen?

U kunt bepaalde paralleltoetsen meerdere jaren na elkaar afnemen en de feedbackrapporten met elkaar vergelijken. De paralleltoetsen voor het basisonderwijs blijven nog tot en met 2025 beschikbaar.

Het is de verantwoordelijkheid van de school om de feedbackrapporten over verschillende schooljaren heen te bewaren. Het onderzoeksteam biedt geen ondersteuning bij de interpretatie van de resultaten die in het feedbackrapport gepresenteerd worden, en maakt zelf ook geen longitudinale analyses waarbij resultaten over verschillende jaren heen vergeleken worden.

 

Hoe maken onderwijsprofessionals gebruik van hun schoolfeedbackrapporten? 

Peilings- en paralleltoetsenfeedback zijn elementen die scholen kunnen meenemen in hun interne kwaliteitszorg. Het Steunpunt Toetsontwikkeling en Peilingen ontwikkelde een online vragenlijst om na te gaan hoe scholen gebruikmaken van schoolfeedbackrapporten die ze krijgen wanneer ze (na selectie) deelnemen aan een grootschalig peilingsonderzoek of wanneer ze op eigen initiatief paralleltoetsen van peilingen afnemen.

Met de vragenlijst wilden de onderzoekers zicht krijgen op de manier waarop onderwijsprofessionals aan de slag gaan met de feedbackrapporten en welke percepties zij hebben over schoolfeedback(gebruik). Een aantal in het oog springende resultaten van dit survey-onderzoek vindt u in deze factsheet.

 

Wij zijn geïnteresseerd in paralleltoetsen over een bepaald vak of thema dat momenteel niet aangeboden wordt. Ontwikkelen jullie nog nieuwe toetsen, of bieden jullie maatwerk aan?

Paralleltoetsen staan niet op zichzelf maar zijn steeds verbonden aan een peiling. Het aanbod aan paralleltoetsen is dus strikt afhankelijk van de peilingskalender. Vanaf 2023 wordt er geen peilingsonderzoek meer uitgevoerd door het Steunpunt Toetsontwikkeling en Peilingen. Het bestaande aanbod paralleltoetsen voor het basisonderwijs wordt daarom niet meer uitgebreid of geactualiseerd.

Een op maat gemaakte paralleltoets ontwikkelen die niet gelinkt is aan een peiling is onmogelijk. De peiling vormt de referentie op basis waarvan feedback gegeven wordt. Zonder dit referentiepunt, dat representatief moet zijn voor Vlaanderen, beschikken we immers niet over een gemiddelde waarmee het schoolgemiddelde vergeleken kan worden.

 

 

Vragen over paralleltoetsen in de praktijk

 

Voor welke leerlinggroepen zijn er paralleltoetsen beschikbaar?

Een paralleltoets kan uitsluitend afgenomen worden bij de leerlinggroep waarvoor ze ontwikkeld werd. Paralleltoetsen zijn immers steeds gekoppeld aan een peilingsonderzoek. Een correcte vergelijking van de prestatie van een school met de referentiegroep uit de peiling (de ‘peilingssteekproef’) is enkel mogelijk wanneer dezelfde set van kenmerken in rekening gebracht kan worden.

Aanbod

Momenteel zijn er paralleltoetsen beschikbaar voor het zesde leerjaar van het gewoon basisonderwijs. Alleen leerlingen die in het betreffende leerjaar zitten, zullen in de invoermodule getoond worden.

Voor wie zijn deze toetsen niet geschikt?

  • Paralleltoetsen zijn niet geschikt voor afname in een ander leerjaar dan dat waarvoor ze ontwikkeld zijn. Een paralleltoets voor het zesde leerjaar basisonderwijs kan bijvoorbeeld niet gebruikt worden als een beginmeting voor de eerste graad SO.
  • Paralleltoetsen zijn niet geschikt voor afname in het buitengewoon basisonderwijs.

 

Uitzondering voor leerlingen in het buitengewoon onderwijs

Als u met deze leerlingen bepaalde eindtermen nastreeft en toch graag paralleltoetsen bij hen zou willen afnemen, neem dan contact op met de onderzoekers om te bespreken of er feedback mogelijk is. In bepaalde gevallen kunnen wij voor deze leerlinggroepen wel een ruwe indicatie geven van het bereiken van de eindtermen. Let wel, een volwaardige analyse waarbij de prestatie van uw school vergeleken wordt met de peilingsresultaten, blijft onmogelijk.

 

Kan ik zelf kiezen welke en hoeveel leerlingen ik laat deelnemen aan een paralleltoets?

Het is de bedoeling dat u een paralleltoets afneemt bij alle leerlingen die ervoor in aanmerking komen bij u op school, dus alle leerlingen in het zesde leerjaar gewoon basisonderwijs.

Doelgroep

  • Een paralleltoets kan uitsluitend afgenomen worden bij de leerlinggroep waarvoor ze ontwikkeld werd. Paralleltoetsen zijn immers steeds gekoppeld aan een peilingsonderzoek. Een correcte vergelijking van de prestatie van een school met de referentiegroep uit de peiling (de ‘peilingssteekproef’) is enkel mogelijk wanneer dezelfde set van kenmerken in rekening gebracht kan worden.
  • In de invoermodule zal het niet mogelijk zijn om gegevens in te voeren voor andere leerlinggroepen; deze kunnen immers niet meegenomen worden in de analyse.

Alle leerlingen

  • Als u enkel gegevens verzamelt bij of doorgeeft voor een selectie van leerlingen, zal dat op schoolniveau een vertekend beeld opleveren. In het feedbackrapport wordt immers getoond hoe de prestatie van de school zich verhoudt tot die van scholen uit de peilingssteekproef met een vergelijkbare leerlingpopulatie.
  • In de feedbackrapporten wordt duidelijk opgenomen met hoeveel leerlingen, lesgroepen en vestigingsplaatsen de school deelnam aan de toets. Bovendien wordt aangegeven hoeveel in aanmerking komende leerlingen niet hebben deelgenomen.
  • Let wel, voor elk feedbackniveau (school, en desgevallend vestigingsplaats) geldt dat er voor minstens vijf leerlingen gegevens beschikbaar moeten zijn om betrouwbare feedback te kunnen berekenen.

 

Kan ik paralleltoets(en) afnemen op eender welk moment in het schooljaar?

Nee, paralleltoetsen leveren alleen maar betrouwbare informatie op als ze net zoals de peilingstoetsen aan het einde van het schooljaar (mei/juni) worden afgenomen. Deze toetsen meten immers eindtermen, en die worden steeds geformuleerd voor het einde van een onderwijsniveau of graad.

Ook gegevens doorgeven van afgenomen paralleltoetsen om feedback aan te vragen, kan uitsluitend aan het einde van het schooljaar.

 

(Hoe) laat ik ouders weten dat wij paralleltoetsen gaan afnemen?

Aangezien paralleltoetsen niet bij u op school maar extern verwerkt worden, bepaalt de Algemene Verordening Gegevensbescherming (AVG) dat ouders/voogden het recht hebben om hun kind niet te laten deelnemen aan de paralleltoetsen.

Het is noodzakelijk dat u hen hiervan op de hoogte brengt vooraleer u paralleltoetsen afneemt. Hier vindt u meer informatie en een modelbrief.

 

Hoe bereid ik mijn leerlingen voor op de afname van een paralleltoets?

Het is niet nodig en zelfs niet wenselijk om de leerlingen specifiek voor te bereiden op de afname van een paralleltoets.

Met paralleltoetsen wordt net als bij het peilingsonderzoek gemeten in welke mate de leerlingen de eindtermen bereiken, in welke mate bepaalde basiscompetenties gerealiseerd zijn aan het einde van het onderwijsniveau in kwestie. Als u net voor de afname van een paralleltoets de betreffende leerstof zou herhalen, dan levert de toets geen realistisch beeld op van de mate waarin de eindtermen werkelijk bereikt zijn, en meet u in feite niet wat een paralleltoets veronderstelt te meten.

Ook bij de afname van de peilingstoetsen werden de leerlingen uit de steekproef vooraf niet voorbereid en werden er geen leerstofonderdelen vooraf herhaald.

 

Als ik paralleltoetsen wil afnemen, moet ik dan meteen alle toetsen afnemen die beschikbaar zijn voor dat bepaalde vak of thema?

Nee, zeker niet. Op basis van uw planning en uw prioriteiten kunt u zelf beslissen welke en hoeveel toetsen u wilt afnemen. Elke toets (zie ‘Overzicht paralleltoetsen’) meet in zijn geheel een bepaalde set van eindtermen. Uw feedbackrapport zal een aparte resultatenbundel bevatten voor elke volledig afgenomen en ingevoerde toets.

  • Voorbeeld: wanneer u paralleltoetsen wiskunde wilt afnemen in het zesde leerjaar basisonderwijs, mag u ervoor kiezen om één toets (bijvoorbeeld ‘Rekenen met geld en kloklezen’) af te nemen; u hoeft zeker niet alle toetsen of alle toetsen uit een bepaald deeldomein (bijvoorbeeld ‘Domein metend rekenen en meetkunde’) af te nemen.

Let wel, een toets moet steeds volledig afgenomen worden: voor een leestoets betekent dat bijvoorbeeld dat alle teksten die erbij horen, afgewerkt moeten worden.

Het is af te raden om een reeks toetsen over verschillende klasgroepen of lesgroepen te verdelen. Voor elke toets geldt dat ze uitspraken op schoolniveau doet: per toets laat u dus bij voorkeur alle in aanmerking komende leerlingen deelnemen.

 

Als ik paralleltoetsen wil afnemen in het kader van de toolkit gevalideerde toetsen basisonderwijs, moet ik dan meteen alle toetsen afnemen die beschikbaar zijn voor een bepaald vak of thema?

Vanaf het schooljaar 2018-2019 zijn basisscholen verplicht om voor minstens drie leergebieden toetsen af te nemen uit de toolkit gevalideerde toetsen basisonderwijs. De school kan vrij kiezen om OVSG-toetsen, interdiocesane proeven, en/of paralleltoetsen van peilingen af te nemen.

Scholen kiezen zelf uit welke leergebieden zij toetsen afnemen. Als een school ervoor kiest om paralleltoetsen af te nemen uit een bepaald leergebied, dan betekent dat niet noodzakelijk dat zij meteen alle paralleltoetsen moet afnemen die beschikbaar zijn voor dat leergebied. Het is vooral belangrijk dat de school een weldoordachte keuze maakt en haar keuze kan verantwoorden.

Lees ook onze richtlijnen voor het gebruiken van paralleltoetsen als gevalideerde toetsen voor interne kwaliteitszorg.

 

Hoe krijg ik toegang tot de afgeschermde gegevens op deze website?

Om toetsen en bijbehorende documenten te kunnen raadplegen, om school- en leerlinggegevens te kunnen bekijken en om toetsgegevens in te voeren, moet u geregistreerd zijn in naam van een Vlaamse onderwijsinstelling voor basisonderwijs.

Directeurs hebben automatisch een gebruikersaccount op deze website, gekoppeld aan het officiële e-mailadres van de school en met het instellingsnummer van de school als gebruikersnaam. Leerkrachten en andere medewerkers registreren zichzelf in naam van een school. Hun gebruikersaccount geeft pas toegang tot de afgeschermde gegevens op de website wanneer de directie haar eigen account geactiveerd heeft en bevestigd heeft dat de persoon in kwestie verbonden is aan de school.

Op deze pagina vindt u een uitgebreide toelichting bij de registratieprocedure.

Registreren kan het hele jaar door en is vrijblijvend.

 

Moet ik mij / mijn school inschrijven voor paralleltoetsen? Hoe vraag ik feedback aan?

U hoeft niet in te schrijven. Als u op deze website geregistreerd bent en aangemeld bent in naam van uw school, kunt u leerlinggegevens invoeren via uw Portaal.

De feedbackmodule is beschikbaar in uw Portaal tijdens de laatste maanden van het schooljaar. De ingevoerde gegevens worden pas doorgestuurd naar het onderzoeksteam als de directeur of verantwoordelijke van uw school de invoer formeel bevestigt via zijn/haar Portaal. Feedbackrapporten worden aan de directie bezorgd in het najaar (dus: in de eerste helft van het schooljaar dat volgt op de afname van de paralleltoets).

 

Waar vind ik verbetersleutels voor de paralleltoetsen?

Er worden geen volledige verbetersleutels beschikbaar gemaakt voor de paralleltoetsen.

  • In de invoermodule waarmee u de gegevens bezorgt aan het onderzoeksteam kunt u de antwoorden van de leerlingen op de meeste vragen (meerkeuzevragen, juist-foutvragen) rechtstreeks invoeren op het scherm. De scoring gebeurt door het systeem zelf.
  • Alleen eventuele open vragen in de toets moeten vooraf wel door de leerkracht gescoord worden. Scoringswijzers voor de open vragen vindt u op de individuele toetspagina’s (via Overzicht paralleltoetsen).

Het is sowieso niet de bedoeling om paralleltoetsen zelf te verbeteren en er een score op te geven. Om betrouwbare en relevante informatie op te leveren, moeten paralleltoetsen statistisch verwerkt worden door het onderzoeksteam, op basis van modellen die ook in het peilingsonderzoek gebruikt worden.

 

 

Andere vragen

 

Hoe worden de resultaten op paralleltoetsen berekend?

Om betrouwbare en relevante informatie op te leveren, moeten paralleltoetsen statistisch verwerkt worden door het onderzoeksteam, op basis van modellen die ook in het peilingsonderzoek gebruikt worden.

Paralleltoetsen zijn immers geen standaardtoetsen waarbij een leerling slaagt wanneer hij of zij de helft van de punten behaalt of waarop je een percentage kunt berekenen. Een paralleltoets is net als een peilingstoets een verzameling van gemakkelijke en moeilijke opgaven voor het meten van de eindtermen. Het is niet zo dat een leerling ‘alle opgaven’ of ‘meer dan de helft van de opgaven’ van een toets correct moet oplossen om de eindtermen te bereiken. Bij het berekenen van de resultaten wordt onder meer rekening gehouden met de moeilijkheidsgraad van de individuele opgaven en het feit dat een vaardige leerling ook wel eens een makkelijke opgave foutief oplost.

Een paralleltoets verbeteren en er zelf een score aan toekennen, is dus niet informatief. Een lage score zou bijvoorbeeld ten onrechte als een ‘slecht resultaat’ geïnterpreteerd kunnen worden.

 

Waarom zijn de paralleltoetsen alleen toegankelijk na registratie?

Om de betrouwbaarheid van dit evaluatie-instrument te bewaken, worden paralleltoetsen uitsluitend beschikbaar gemaakt voor scholen die mogelijk leerlingen hebben die in aanmerking komen, en worden ze niet ter beschikking gesteld aan derden. Paralleltoetsen zijn immers geen standaard- of voorbeeldtoetsen en het is niet wenselijk dat zij die status krijgen, noch dat de opgaven uit de toetsen verspreid worden.

Methodologie

Paralleltoetsen hebben een specifiek design, en zijn gekoppeld aan statistische modellen. Er een score op tien of een percentage op berekenen door de opgaven een na een te verbeteren, is op zich niet informatief. Een paralleltoets is net als een peilingstoets namelijk een verzameling van gemakkelijke en moeilijke opgaven voor het meten van de eindtermen. Het is niet zo dat een leerling ‘alle opgaven’ of ‘meer dan de helft van de opgaven’ van een toets correct moet oplossen om de eindtermen te bereiken. Bij het berekenen van de resultaten wordt onder meer rekening gehouden met de moeilijkheidsgraad van de individuele opgaven en het feit dat een vaardige leerling ook wel eens een makkelijke opgave foutief oplost.

Dienstverlening

Paralleltoetsen worden in opdracht van de overheid beschikbaar gemaakt, met de specifieke bedoeling om scholen de kans te geven aan de slag te gaan met de bevindingen uit het peilingsonderzoek. De (opgaven uit) paralleltoetsen worden voorbehouden voor het doel waarvoor zij ontwikkeld zijn.

 

Worden onze school- en leerlinggegevens vertrouwelijk behandeld? Wie heeft inzage in de feedbackrapporten?

Zowel de opdrachtgever als het onderzoeksteam garanderen volledige vertrouwelijkheid en discretie.

  • De gegevens die u invoert worden door het onderzoeksteam op gecodeerde wijze verwerkt, in strikte overeenstemming met de regelgeving met betrekking tot de bescherming van de persoonlijke levenssfeer, en uitsluitend met het oog op de productie van de feedbackrapporten.
  • Een feedbackrapport wordt uitsluitend ter beschikking gesteld van de school die het aanvroeg. Over de inhoud van feedbackrapporten wordt niet met derden gecommuniceerd door het onderzoeksteam. Ook de overheid krijgt geen inzage in de feedbackrapporten.
  • De onderwijsinspectie vraagt de feedbackrapporten niet op wanneer zij een school doorlicht. Wanneer de school er zelf voor kiest om het feedbackrapport ter beschikking te stellen van de onderwijsinspectie, dan neemt de onderwijsinspectie de informatie uit het feedbackrapport niet op in het schooldoorlichtingsverslag.

We willen u op onze beurt vragen om van uw kant dezelfde vertrouwelijkheid in acht te nemen en feedbackrapporten niet te gebruiken om publiciteit voor uw school te maken.

 

Waarom kunnen de leerlingen de paralleltoetsen niet zelf op de computer maken?

Momenteel bestaat er geen elektronisch platform om praktische en methodologische redenen, waaronder de volgende.

  • Om een valide toetsafname mogelijk te maken moet een elektronisch toetsplatform aan bepaalde specifieke technische vereisten voldoen. Om het platform naar behoren te laten werken moet ook de infrastructuur in de scholen zelf aan bepaalde vereisten voldoen. Alleen als we ervan kunnen uitgaan dat beide op elkaar afgestemd zijn, kunnen we succesvol toetsen afnemen via de computer.
  • Peillings- en paralleltoetsen zijn ontwikkeld met het oog op een afname op papier. In sommige toetsen zitten open vragen waarbij de leerlingen iets moeten tekenen of aanduiden. Deze opgaven kunnen niet rechtstreeks gedigitaliseerd worden, en kunnen ook niet gewijzigd of vervangen worden, omdat dan ook de toets als geheel (en het bijbehorende analysemodel) volledig opnieuw opgebouwd zou moeten worden.
  • Paralleltoetsen zijn gemaakt om prestaties van scholen te vergelijken met peilingsresultaten (dat betekent: met gemiddelde prestaties van andere scholen). Om een betrouwbare vergelijking te kunnen maken, moeten de toetscondities zoveel mogelijk hetzelfde zijn voor alle leerlinggroepen die er deel van uitmaken. Als we paralleltoetsen online afnemen, stuiten we met andere woorden mogelijk op een probleem van vergelijkbaarheid. De peilingstoetsen zelf werden immers afgenomen op papier, en we kunnen er ook niet zomaar van uitgaan dat in alle scholen waar paralleltoetsen afgenomen worden, de technische infrastructuur precies gelijk is.

 

Tot 2014 werden de paralleltoetsen nog aangeboden via Toetsen voor Scholen. Wat is er veranderd?

Paralleltoetsen worden al sinds 2009 ontwikkeld in opdracht van het Vlaams Ministerie van Onderwijs en Vorming, door het onderzoeksteam dat belast is met het peilingsonderzoek. Sinds maart 2015 staat het onderzoeksteam zelf in voor de gegevensverwerking van de paralleltoetsen. Er is bij de overgang van Toetsen voor Scholen naar ‘paralleltoetsen.be’ echter niets veranderd aan de paralleltoetsen zelf of aan het opzet van deze toetsen.

 

Hoe verandert het aanbod en de opvolging van paralleltoetsen door de komst van de centrale toetsen?

De paralleltoetsen maken langzaam plaats voor de centrale toetsen van het Steunpunt Centrale Toetsen in Onderwijs.

In het basisonderwijs kunnen scholen nog paralleltoetsen afnemen tot en met 2025. Vanaf 2026 voorziet de overheid jaarlijkse afnames van toetsen wiskunde en Nederlands in het zesde leerjaar voor alle scholen. In het vierde leerjaar starten die afnames in 2024. Er worden na 2022 geen (ver)nieuw(d)e paralleltoetsen aan het aanbod toegevoegd, aangezien er vanaf 2023 geen peilingsonderzoek meer uitgevoerd wordt door het Steunpunt Toetsontwikkeling en Peilingen.

Voor het secundair onderwijs waren de paralleltoetsen voor de eerste graad al niet meer beschikbaar omwille van de invoering van nieuwe eindtermen. Om die reden verdwijnt vanaf het schooljaar 2022-2023 het volledige aanbod paralleltoetsen voor het secundair onderwijs. De overheid voert in 2024 centrale toetsen wiskunde en Nederlands in voor alle leerlingen aan het einde van de eerste graad. In 2027 volgen er toetsen voor die leergebieden aan het einde van de derde graad.

Paralleltoetsen worden vanaf december 2023 verder opgevolgd door het Steunpunt Centrale Toetsen in Onderwijs. Voor de gebruiker verandert er niets.